- Γράφει η Λένα Παπαντώνη
Εκτιμώ ότι στην ανθρώπινη αντίληψη ο χρόνος, ως καθαρά ανθρώπινο εφεύρημα, είναι μια έννοια μάλλον γραμμική. Ότι, παρά την ύπαρξη λογιών λογιών επετείων που αποτελούν απότοκα της ατομικής ή συλλογικής μνήμης, δεν έχει καμία σχέση με την κυκλικότητα και την περιοδικότητα που ορίζει τη φύση. Και ότι πάνω σ αυτή τη βάση της γραμμικότητάς του εδράζεται πιθανότατα και η ,μάλλον ισοπεδωτική, ρήση πως αυτός αποτελεί τη θεραπεία των πάντων.
Είναι πράγματι γεγονός ότι, καθώς αυτός «κινείται» σε ευθεία γραμμή και καθώς απομακρυνόμαστε από τα γεγονότα, η μνήμη μπορεί μεν να συντηρεί επετείους αλλά δεν παύει να ξεθωριάζει, να αδυνατίζει και κάπως έτσι, αν όχι να γιατρεύει ολοκληρωτικά τουλάχιστον, να απαλύνει πόνους και να λειαίνει πληγές ή αν θέλετε να ελαττώνει σταδιακά την πίεση της ανάμνησης πάνω σ αυτές. Υποθέτω λοιπόν με σχετική βεβαιότητα ότι σε κάποια λίγα χρόνια από τώρα οι αντιδράσεις της κοινωνίας στην χρονική περίοδο γύρω από την επέτειο του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών δεν θα μοιάζουν με αυτές που βλέπουμε τις τελευταίες εβδομάδες. Ποιος άλλωστε, πλην των άμεσα εμπλεκομένων, θυμάται άλλα, ανάλογης τραγικότητας, γεγονότα, κάποια εκ των οποίων κοντά στον τόπο του προαναφερθέντος;
Παρ όλα αυτά το κλίμα των ημερών, με το ειδικό βάρος της συγκίνησης που φέρει, ίσως να κρύβει και κάτι ιστορικό. Είναι μάλλον η πρώτη φορά που η κοινωνία, ιδιαίτερα το νεότερο κομμάτι αυτής, δεν περιορίζεται στο να πενθήσει ή να τιμήσει αλλά κάνει την πικρή επέτειο αφορμή ενός αγώνα κάθαρσης. Με μπροστάρη του αγώνα μια χαροκαμένη μάνα, που έχει αναγάγει τη δικαίωση της μνήμης του παιδιού της και την τιμωρία των ενόχων σε υπέρτατο σκοπό ζωής, η κοινωνία φωνάζει για βαθιές τομές και η απαίτηση να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο φαίνεται να ξεπερνά την αοριστία μιας απλής φράσης που λέγεται για τους τύπους. Περισσότερο από ποτέ ασκεί μαζικά πίεση, μέσω των δυνατοτήτων και των εργαλείων που παρέχει εν αφθονία το διαδίκτυο με την αμεσότητα στην κυκλοφορία της πληροφορίας, ώστε να αρθούν στρεβλές, πονηρές διατάξεις, να μπει ένα τέρμα στην ατιμωρησία, να σταματήσει η απονομή δικαιοσύνης να γίνεται με διαφορετικά μέτρα και σταθμά για τους «κολασμένους» αυτού του τόπου.
Τούτη τη φορά αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε σύστημα δείχνει να υπερεκτίμησε τις δυνατότητές του και –παρά τις περί του αντιθέτου δεσμεύσεις και διαβεβαιώσεις- να υπέπεσε εντονότερα από ποτέ στο αμάρτημα της αλαζονείας. Είναι μάλλον βέβαιο πως ο θριαμβευτικός εκλογικός περίπατος και η πανηγυρική επανεκλογή του τότε αρμόδιου υπουργού-γόνου ενίσχυσε την πεποίθηση πως και αυτή η «κακοτοπιά» θα περάσει αβρόχοις ποσί. Και κάπως έτσι η εξεταστική επιτροπή στήθηκε και λειτούργησε στην πεπατημένη των πολλών τελευταίων ετών, με προφάσεις, επιφάσεις και τεχνάσματα που αποσκοπούν στην αθώωση ή την αμνήστευση των ημέτερων εμπλεκομένων και την συγκάλυψη των αμαρτιών ενός πολιτικού συστήματος ευρισκόμενου σε χρόνια παρακμή. Μόνο που αυτή το φορά το μάτι της κοινωνίας ήταν στραμμένο πάνω της και τα ελατήρια της αντίδρασης έτοιμα να απελευθερωθούν αφορμής δοθείσης -ίσως λόγω μιας υφέρπουσας ενοχής για την λευκή εκλογική επιταγή ή ενός θυμού για τις μετεκλογικές ανακυβιστήσεις. Και καθώς το χιλιοπαιγμένο έργο των προσχηματικών ελέγχων και των επιλεκτικών «τιμωριών» δείχνει να επαναλαμβάνεται με ψυχαναγκαστική συνέπεια και η ναρκισσιστική βεβαιότητα υπεροχής και απυρόβλητου των ελεγχομένων ξεπερνά συχνά τα όρια του προκλητικού και αγγίζει αυτά του προσβλητικού, είναι όλο και πιο ορατή η πιθανότητα να οδηγηθούμε σε ραγδαίες αναδιατάξεις.
Με τον κόσμο στους δρόμους για μια σειρά καυτών ζητημάτων, με τις προσπάθειες δημιουργίας κοινωνικών εμφυλίων να αποτυγχάνουν παταγωδώς επιφέροντας μάλιστα πρωτοφανώς αντίθετα αποτελέσματα, με τη φήμη της χώρας να αμαυρώνεται διεθνώς λόγω των εφαρμοζόμενων πρακτικών- και με το σύστημα εξουσίας να αντιδρά απολύτως σπασμωδικά έναντι του τελευταίου επιχειρώντας να καθαρίσει την εικόνα του χρησιμοποιώντας…λάσπη- ουδείς μπορεί να αισθάνεται άνετος και οι πρώτες έντονες ρωγμές σε μια, ως τώρα αρυτίδωτη και λουστραρισμένη -τεχνηέντως ή όχι μικρή σημασία έχει-εικόνα έχουν κάνει την εμφάνισή τους και βαθαίνουν μέρα τη μέρα, ατόπημα το ατόπημα.
Φαίνεται όμως επίσης πως σ αυτή τη συγκυρία ουδείς τίθεται εκτός κάδρου και άπαντες κρίνονται. Και αυτό είναι ίσως το μόνο θετικό γύρω από μια κακή συγκυρία παρ’ ότι σε εποχές ζυμώσεων και αναταράξεων ελλοχεύει σταθερά ο κίνδυνος εκτροπών προς επικίνδυνες ατραπούς. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο, μεγάλο θέμα.
